Άγχος ή αλλιώς… ο τρόπος μου να υπάρχω

Άγχος ή αλλιώς... ο τρόπος μου να υπάρχω

Το άγχος αποτελεί μία από τις πιο κοινές αιτίες ψυχικής δυσφορίας, στην εποχή μάς. Μάλιστα, είναι εξαιρετικά συνήθης λόγος, για να βρεθεί κανείς στο ψυχοθεραπευτικό δωμάτιο. “Έχω άγχος”, “Αγχώνομαι με τα πάντα”, “Οι σκέψεις δεν μπορούν να σταματήσουν να έρχονται” είναι μόνο μερικές από τις φράσεις που οι άνθρωποι χρησιμοποιούν για να περιγράψουν αυτή τη δυσχερή κατάσταση.
Τι είναι, όμως το άγχος; Το άγχος είναι μια πολύ φυσιολογική ανθρώπινη αντίδραση στην αίσθηση επερχόμενου κινδύνου ή απειλής. Είναι μία προσαρμοστική απάντηση. Έχει επιβιωτική σημασία, μιας και στην πορεία εξέλιξης του ανθρώπινου είδους, αποτέλεσε “εργαλείο” ώστε οι άνθρωποι να προετοιμάζονται για τους κινδύνους και να προστατεύονται από αυτούς. Το άγχος αποτελεί, βασικά, μια σωματική συνθήκη, με ψυχική προέκταση. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για μια σωματική διέγερση, μυϊκή, αναπνευστική, νευρολογική, ορμονολογική, γαστρεντερική. Λείπει, όμως η ανάλογη υποστήριξη από το αναπνευστικό σύστημα. Όταν, δηλαδή, αναγνωρίζω μια απειλή, το σώμα μου διεγείρεται για να την αντιμετωπίσει, αλλά η αναπνοή μου δεν μπορεί να υποστηρίξει αυτή τη διέγερση. Οπότε καταλήγω να αισθάνομαι αυτή την αίσθηση πνιγμού.

Πότε το άγχος γίνεται διαταραχή;

Όπως συμβαίνει με όλα τα συναισθήματα και τις ψυχικές κινήσεις, έτσι και το άγχος, μπορεί να γίνει παθολογικό. Το άγχος γίνεται παθολογικό, όταν δομείται ένα αγχώδες μοτίβο στην καθημερινότητά. Όταν δυσκολεύομαι να βρω στιγμές της ημέρας, που δεν το νιώθω. Όταν επηρεάζεται ο ύπνος και το φαγητό μου. Όταν το ανοσοποιητικό μου διαταράσσεται. Όταν εμφανίζονται ψυχοσωματικά συμπτώματα. Όταν καταφεύγω σε τελετουργίες ή χρήση ουσιών για να το ανακουφίσω. Όταν βιώνω κρίσεις πανικού. Αυτά είναι μόνο μερικά από τα κρίσιμα σημεία, τα οποία χρειάζεται να με κινητοποιήσουν. Η παγίδα του άγχους έγκειται στο γεγονός ότι, οι ταχείς ρυθμοί ζωής, το κάνουν να μοιάζει απολύτως δικαιολογημένο. Είναι δηλαδή, πολύ εύκολο να καταλήξω να υπάρχω μέσα στο άγχος. Αυτό μοιάζει λειτουργικό για την καθημερινότητα μου, γιατί μου δίνει ώθηση και ανταπεξέρχομαι. Εσωτερικά όμως, συντελείται μια επιδεινούμενη διάβρωση. Και φτάνω να αναζητήσω βοήθεια, μόνον όταν αυτή η διάβρωση εκδηλωθεί.

Η αντιμετώπιση του άγχους εξαρτάται άμεσα από το πόσο έχει “προχωρήσει” μέσα μου.

Όσο νωρίτερα αναζητήσω βοήθεια, τόσο πιο εύκολο θα είναι να ανακουφιστώ. Η ψυχοθεραπευτική αντιμετώπιση του άγχους, με την προσέγγιση Gestalt, εστιάζεται στον τρόπο με τον οποίο το άτομο έρχεται σε επαφή με τον εαυτό του και το περιβάλλον του. Ξεκινά από την αναγνώριση των βασικών αναγκών του ανθρώπου και συνεχίζει με πειραματισμό για τον τρόπο που οι ανάγκες μπορούν να εκφράζονται. Η αποκατάσταση της επαφής με το σώμα έχει εξέχουσα σημασία, στην αντιμετώπιση του άγχους. Αναπνοές και ασκήσεις χαλάρωσης βοηθούν το άτομο να μένει στο εδώ και τώρα και να παίρνει μια απόσταση από τις αγχώδεις σκέψεις. Ταυτόχρονα, όσο η θεραπεία προχωράει και δίνοντας τον απαραίτητο χρόνο, ξεκινάει μια πιο υπαρξιακή νοηματοδότηση του τρόπο με τον οποίο το άτομο έφθασε να δομήσει τον αγχώδη τρόπο προσαρμογής.

Χρησιμοποιώ τη λέξη προσαρμογή, γιατί, στην πραγματικότητα, ακόμη και η μεγαλύτερη ψυχική δυσφορία, ακόμη και το πιο θορυβώδες σύμπτωμα είναι τρόπος επιβίωσης και προσαρμογής, σε μια δύσκολη συνθήκη. Είναι ο τρόπος μου να ανταπεξέρχομαι. Είναι ό,τι καλύτερο μπορώ να κάνω, τη συγκεκριμένη στιγμή, με τα εργαλεία που διαθέτω, για να συνεχίσω να πορεύομαι στις προκλήσεις και τις πιέσεις του πεδίου. Και οφείλουμε σεβασμό σε αυτόν τον μοναδικό τρόπο του κάθε ένα. Μόνο όταν νιώσω πως αυτός ο τρόπος μου να υπάρχω, ξεκινά να δημιουργεί περισσότερα προβλήματα από αυτά που επιλύει, τότε χρειάζεται να αναζητήσω βοήθεια.

Το άγχος έχει τη δική του λειτουργική αξία. Θα ήταν άδικο να το χαρακτηρίσουμε, πολωτικά, σαν απόλυτα κακό ή απόλυτα καλό. Δώσε χρόνο και περιθώριο στον εαυτό σου να αφουγκραστείς τη γλώσσα, μέσα από την οποία το άγχος σου μιλάει. Μην διστάσεις να ζητήσεις βοήθεια, όταν νιώσεις ότι το χρειάζεσαι. Δεν χρειάζεται να το περνάς μόνη. Δεν χρειάζεται να το περνάς μόνος.