Ένας όρος που ισοδυναμεί με την απόλυτη καταστροφή στο μυαλό αρκετών μέλλουσων μητέρων, ένα κοινωνικό ταμπού, ή μια ψυχιατρική δυσκολία οφειλόμενη στα προηγούμενα δύο, αλλά και στις ακραίες ορμονικές αλλαγές της περιόδου, που έχει αρχή, μέση και τέλος;
Επιλόχεια φαινόμενα θλίψης επηρεάζουν σχεδόν το 80% των γυναικών κατά την περίοδο της λοχείας, αλλά και αργότερα, με ένταση που κυμαίνεται από ήπια έως αρκετά σοβαρή. Η ήπια μορφή τους είναι τα λεγόμενα maternity blues, η μελαγχολία των πρώτων ημέρων μετά τον τοκετό, η ανάγκη για εκτόνωση μέσω κλάματατος, ο φόβος για το χειρισμό του βρέφους, η θλίψη για τη ζωή που χάνω, όπως τη γνώριζα μέχρι σήμερα. Η έντονη επιλόχειος κατάθλιψη αφορά καταστάσεις σοβαρών ψυχιατρικών συμπτωμάτων, απόρριψης του βρέφους, αυτοκαταστροφικών και αυτοκτονικών σκέψεων και συμπεριφορών ή και καταστροφικών τάσεων προς το βρέφος.
Όσο και αν όλα τα παραπάνω μοιάζουν τρομακτικά, χρειάζεται να γνωρίζεις ότι η επιλόχειος κατάθλιψη είναι απολύτως φυσιολογική αλλά και ιάσιμη. Ναι, διάβασες πολύ καλά. Η επιλόχειος κατάθλιψη είναι φυσιολογική. Είναι εντελώς φυσιολογικό να μην αγαπήσω το βρέφος αμέσως μόλις έρθει στη ζωή μου, γιατί η σύναψη δεσμού με το παιδί είναι ταξίδι και διαδικασία, όχι κουμπί που το πατάμε, ούτε Χολυγουντιανό happy end. Είναι εντελώς φυσιολογικό να πενθώ τη γυναίκα που χάθηκε και στη θέση της γεννήθηκε μια νέα, που είναι και μητέρα. Η ζωή με ένα παιδί δεν είναι ποτέ ξανά η ίδια και ο οργανισμός χρειάζεται χρόνο για να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα. Είναι εντελώς φυσιολογικό να μην αντέχω ένα πλάσμα απολύτως εξαρτημένο από πάνω μου, να μη συμπαθώ το θηλασμό, να εξαντλούμαι από τις συνεχείς ανάγκες του βρέφους μου. Είναι εντελώς φυσιολογικό η ψυχική μου ισορροπία να αποσταθεροποιηθεί όταν κοιμάμαι ελάχιστα και διακεκομμένα, όταν το σώμα έχει να καλύψει επαυξημένες ανάγκες σε θερμίδες, όταν διάγω την περίοδο της λοχείας, με όλες τις προκλήσεις που αυτή φέρει. Είναι απόλυτα φυσιολογικό να νιώθω χαμένη, θλιμμένη, θυμωμένη και επιθετική όταν οι ορμόνες μου βρίσκονται σε έξαρση και προσπαθούν να έρθουν ξανά στα φυσιολογικά τους επίπεδα. Είναι απόλυτα φυσιολογικό να χρειάζομαι βοήθεια, με τον τρόπο που τη θέλω εγώ και όχι με τον πιεστικό και επικριτικό τρόπο που συχνά μου δίνεται από το περιβάλλον. Είναι φυσιολογικό να θέλω τον άντρα μου εκεί ή και να μην τον θέλω, να μην ξέρω τι θέλω, να θέλω μόνο να εξαφανιστώ.
Αυτό είναι το βίωμα μιας γυναίκας που δυσκολεύεται ψυχικά κατά την επιλόχεια περίοδο και μπορεί να αλλάξει. Η επιλόχειος κατάθλιψη χρειάζεται ήπια, προσεκτική και ευγενική φροντίδα προς τη μητέρα, με τη διεπιστημονική συνεργασία Ψυχολόγου και Ψυχιάτρου. Δυστυχώς, αρκετοί επαγγελματίες υγείας, όπως Γυναικολόγοι, Μαιευτήρες, Μαίες και Παιδίατροι δεν είναι ακόμη εξοικειωμένοι με τα πρόδρομα σημεία εμφάνισης επιλοχείου κατάθλιψης και για αυτό χρειάζεται ορθή ενημέρωση και εγρήγορση από τα ίδια τα άτομα. Πολύ περισσότερο βοηθάει η πρόληψη, με τη λήψη ψυχοθεραπευτικής βοήθειας καθ’όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, ειδικά για τις γυναίκες που παρουσιάζουν υψηλό ρίσκο εκδήλωσης επιλοχείου κατάθλιψης. Παράγοντες κινδύνου μπορούν να αποτελέσουν: η εμπειρία προηγούμενης κακοποίησης, οι ήδη υπάρχουσες ψυχικές δυσκολίες, οι ταραχώδεις σχέσεις με το σύντροφο και την οικογένεια, η ύπαρξη σωματικών ασθενειών κ.α.
Η έγκαιρη παρέμβαση επιλύει την επιλόχειο κατάθλιψη πλήρως και σχετικά γρήγορα και δίνει την ευκαιρία στις μητέρες να είναι φροντισμένες, το πιο σημαντικό για ένα χαρούμενο βρέφος. Όμως χρειάζεται ταυτόχρονη υποστήριξη από το οικογενειακό περιβάλλον, με πλήρη απουσία κιτρικής και προσδοκίας για μια λαμπερή, καταχαρούμενη μητέρα. Αυτή η εικόνα είναι για την πλειοψηφία των γυναικών μη ρεαλιστική και αυυτός είναι ο λόγος που προκαλεί τόση θλίψη. Η μητρότητα έχει περισσότερο τη γεύση της περιπέτειας και της πρόκλησης παρά της ιδανικής πραγματικότητας.
Ας σταματήσουμε να βομβαρδίζουμε τις γυναίκες με τοξικά πρότυπα μητρότητας και συγκρίσεις και ας τις αφήσουμε να ξαναγεννηθούν, με δύναμη, πόνο, γενναιότητα και αγάπη για τα παιδία τους.