Γράφει η Κατερίνα Σιμιτσή, Ψυχολόγος Α.Π.Θ., MS c Κλινική Ψυχική Υγειά, Εκπ. Γνωστική Ψυχοθεραπεύτρια
Όλοι μεγαλώσαμε μέσα σε ομάδες και σχέσεις. Ομάδες όπως η οικογένεια, οι παρέες, η σχολική τάξη, ο χώρος εργασίας. Από εξελικτικής άποψης, η αλληλεπίδραση με άλλους ανθρώπους είναι μέρος της φύσης μας, είναι ο λόγος που έχουμε εξελιχθεί και έχουμε καταφέρει επιτεύγματα ως είδος. Έτσι ωριμάζει και η ατομική μας σκέψη: στο κοινωνείν.
Είναι οξύμωρο, αλλά μοιάζει, συχνά, να αποτελούμαστε και οι ίδιοι από βαθιά ριζωμένες εσωτερικές ομάδες που συμφωνούν, λογομαχούν, συγκρούονται. Η σύγκρουση, πολλές φορές, σχετίζεται με το δίπολο «εξάρτηση vs αυτονομία». Πρόκειται για την προσπάθεια του ατόμου να βρίσκεται μέσα σε σχέσεις, ενώ παράλληλα να διατηρεί την υποκειμενικότητά του. Να δίνεται χωρίς να χάνεται. Να δένεται χωρίς να φυλακίζεται. Η διατήρηση της συγκεκριμένης λεπτής ισορροπίας είναι τέχνη, η οποία μπορεί να διδαχθεί και να καλλιεργηθεί.
Συνδέεται, άραγε, ο τρόπος που επικοινωνούμε σχεσιακά, με την εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας και με τα όρια που βάζουμε στις προσωπικές και επαγγελματικές μας αλληλεπιδράσεις;
Η αυτοεκτίμησή μας φαίνεται να επηρεάζεται άμεσα από τις διαπροσωπικές μας σχέσεις. Από τον τρόπο που οι άλλοι μας αντιμετωπίζουν, από τις προϋποθέσεις που θέτουν, ώστε να νιώσουμε αποδεκτοί ή/και επαρκείς. Εδώ, γίνεται αντιληπτό ότι ο διαχωρισμός του ατομικού από το συλλογικό, συχνά, δεν υφίσταται. Και κάπου εκεί, έρχεται και πλέκεται αρμονικά, η ατομική διαδικασία του κάθε ανθρώπου, με την ομαδική, συλλογική διαδικασία των συνανθρώπων, με τους οποίους συναντιέται σε μια ομάδα ψυχοθεραπείας.
Η ομαδική θεραπεία ανθίζει μέσα από τη δύναμη του συν-όλου, μια ξεχωριστή δύναμη που μπορεί να προσφέρει οφέλη στον καθένα ατομικά. Βοηθά τον κάθε συμμετέχοντα να αναπτύξει συναισθήματα και κοινωνικές δεξιότητες, να αλληλεπιδράσει με τον νου άλλων ανθρώπων. Στόχος της είναι να μπορεί κανείς να δώσει και να λάβει υποστήριξη. Να μάθει άλλους τρόπους επικοινωνίας και να βελτιώσει διαπροσωπικές σχέσεις. Να πειραματιστεί με νέες διαπροσωπικές συμπεριφορές. Να αποκτήσει επίγνωση για τα δικά του συναισθήματα και σκέψεις, μέσα από τις σχέσεις που αναπτύσσονται εντός και εκτός ομάδας. Ως εκ τούτου, να κατανοήσει σκέψεις και συναισθήματα άλλων ανθρώπων. Να μπορεί να μιλήσει με ειλικρίνεια για αυτά.
Η ομάδα γίνεται μια φωλιά, ένα ασφαλές πλαίσιο, το οποίο συντονίζεται από τον θεραπευτή, αλλά από μόνο του φέρνει αλλαγές και κινείται σαν χορός. Όλοι συμμετέχουν στη δημιουργία της ομάδας και η ομάδα υφίσταται μόνο μέσα από την ύπαρξη και την ενεργητική συμμετοχή των μελών της. Τα μέλη αλληλουποστηρίζονται, μέσω της επεξεργασίας και ολοκλήρωσης των συγκρούσεων στις τρέχουσες καταστάσεις που βιώνουν και μοιράζονται. Μα στην ομάδα συμβαίνει και κάτι ακόμα μοναδικό. Δουλεύονται και οι δυναμικές του εδώ και τώρα, του απόλυτου παρόντος. Μπορεί να λειτουργήσει σαν εργαστήριο πειραματισμού: δύο μέλη ενδέχεται να συγκρουστούν, άλλα να συνδεθούν στενά. Η ομάδα είναι εδώ για να «μασήσει» όλες αυτές τις διεργασίες. Μέσα από το μάσημα εξάγεται το θεραπευτικό αποτέλεσμα. Σε αυτό το πλαίσιο γεννάται η αλλαγή στον τρόπο που σχετιζόμαστε.
Ναι, η αυτοπεποίθηση, ο τρόπος να σχετιζόμαστε, τα όριά μας με τους άλλους μπορούν να δουλευτούν σε μια ομάδα.