“Συγγνώμη που κλαίω”. Μία φράση που ακούω συχνά όταν οι θεραπευόμενοί μου λυγίζουν. “Συγγνώμη που κλαίω” και σπεύδουν να σκουπίσουν τα μάτια τους και να ανακτήσουν την αυτοκυριαρχία τους. Βιάζονται πολύ, αρκετές φορές σκύβουν το κεφάλι, χαμηλώνουν το βλέμμα και κουλουριάζονται στην πολυθρόνα, όταν τύχει να κλάψουν. Αλήθεια, τόσο κακό είναι το κλάμα;
Η κυρίαρχη κουλτούρα μας βομβαρδίζει συνεχώς με μια απαίτηση για χαρά και θετικότητα. Τα δάκρυα δεν χωρούν στην αισιόδοξη, λαμπερή φιγούρα, που καταφέρνει τα πάντα και είναι συνεχώς ευτυχισμένη. Τα δάκρυα είναι ένδειξη αδυναμίας, ανημπόριας,συμφοράς. Σημαίνουν ντροπή. Το κλάμα πρέπει να συμβαίνει σιωπηλά και ιδιωτικά. Όχι απλά ιδιωτικά. Απομονωμένα. Κανείς δεν επιτρέπεται να με δει να κλαίω. Το πολύ πολύ οι πιο οικείοι μου και από αυτούς θα ζητήσω συγγνώμη βιαστικά, που τους φόρτωσα, που με είδαν τρωτή. Στην αρχή της θεραπευτικής διαδικασίας -ίσως και αργότερα- ούτε ψυχολόγος μου δεν επιτρέπεται να με δει να κλαίω. Ζητάω συγγνώμη και από εκείνη. Στον πιο δικό μου, στον πιο ασφαλή χώρο, στο ψυχοθεραπευτικό κομμάτι, νιώθω άβολα να αφήσω τα δάκρυά μου ελεύθερα.
Την ίδια στιγμή που η βία, η κακοποίηση, η αντικειμενοποίηση, η εξαπάτηση και η παραβίαση πραγματοποιούνται απροκάλυπτα γύρω μας, το κλάμα χρειάζεται σκοτεινά δωμάτια, κλειστές πόρτες και πολλές συγγνώμες. Αν είμαι, δε, και άντρας, τότε τα πράγματα είναι ακόμη πιο δύσκολα.
Τι είναι όμως το κλάμα;
Είναι μια φυσική ανθρώπινη αντίδραση στα έντονα συναισθήματα. Σε όλα τα έντονα συναισθήματα, αρνητικά και θετικά. αποτελεί μηχανισμό ανακούφισης και απαραίτητης κάθαρσης, όταν συσσωρεύεται ένταση μεγαλύτερη από αυτή που μπορεί να αντέξει το άτομο. Και η ανακούφιση από την ένταση είναι δείγμα υγείας και διατήρησής της ισορροπίας. Οι τρόποι για να διατηρηθεί αυτή η ισορροπία ποικίλουν ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία του κάθε ατόμου, όμως το κλάμα είναι ένας αρκετά κοινός και αποτελεσματικός. Ταυτόχρονα, το κλάμα από χαρά, συγκίνηση, αγάπη ή έκπληξη, είναι μια δυνατή εκδήλωση συναισθήματος, που μπορεί να ευνοήσει τη σύνδεση με τους άλλους ανθρώπους και δυστυχώς ακρωτηριάζεται. Δυστυχώς, ο περιορισμός αυτός ισχύει σε πολλαπλάσιο βαθμό για τους άντρες. Το κλάμα, παραδοσιακά, δεν ανήκει στο ρεπερτόριο των “αρσενικών” συμπεριφορών, πέραν συγκεκριμένων έντονων καταστάσεων. Οι άντρες λοιπόν, έχουν πολύ πιο περιορισμένες ευκαιρίες για συναισθηματική έκφραση και μόνον τα τελευταία χρόνια γίνεται προσπάθεια για να αλλάξει αυτό.
Να κλαις.
Γιατί έτσι καθαρίζεις, αποσυμπιέζεσαι, δηλώνεις πως χρειάζεσαι βοήθεια και αγκαλιά. Γιατί είναι εντάξει να είσαι ευάλωτ@ και να έχεις ανάγκες. Και είναι εντάξει αυτό να φανεί μπροστά σε άλλους ανθρώπους. Και φυσικά, είναι εντάξει να κλαις μέσα στο ψυχοθεραπευτικό δωμάτιο. Ίσως από εκεί μπορείς να ξεκινήσεις να πειραματίζεσαι με την εκδήλωση της ευαλωτότητάς σου.